زنـــــده، زنــدگـــی کـــن
زنـــــده، زنــدگـــی کـــن
ریخت‌شناسی
چای کوهی در بن چوبی، کوتاه، دارای ساقه‌های کرک‌دار متعدد به رنگ سبز یا تقریباً متمایل به خاکستری؛ گل‌های خوشه مانند به رنگ صورتی، ارغوانی و بندرت سفید یا متمایل به زرد، کاسه گل لوله‌ای و پوشیده از کرک پرهای بلند، به رنگ سبز تا بنفش تیره و برگ‌ها به صورت ساقه‌ای، پهن و دراز و خطی یا سرنیزه‌ای می‌باشد.
ساقه: متعدد، کرک پوش و خزی، ایستاده یا خیزان وبا طول ۲۵ تا ۶ سانتی‌متر، منشعب با شاخه‌های ساده، برخی بارور و گل دار، منتهی به گل آذین. عده‌ای کوتاه و عقیم و با برگ‌های تقریباً دسته‌ای.
برگ: به ابعاد ۸–۴ و۳۰–۱۵ میلی‌متر، پهن، دراز و خطی – سرنیزه‌ای، در انتها کند و مدور، کم و بیش پوشیده از تا کرکهای بلند، کمی زبر، در حاشیه دارای دندانه‌های نامرتب مضاعف، سبز مات و متمایل به سفید، در پایین باریک شده و منتهی به دمبرگ، نسبتاً بلند، دارای رگه‌های برجسته موازی، تخم مرغی یا بیضی شکل، برگشته و کمی بلندتر از کاسه گل.
گل: صورتی یا ارغوانی، به ندرت سفید یا متمایل به زرد، به صورت خوشه، براکته‌ها باریک و نخی شکل و قابل دید، کاسه گل به طول ۱۸ تا ۱۴ میلی‌متر با تقسیمات پردار (پوشیده از کرکهای بلند)، تیره، در پایین سر نیزه‌ای و باریک و در بالا باریک درفشی.
موسم گل: فصل بهار
چای کوهی از نظر طب قدیم ایران، طبع (مزاج) گرم و خشک دارد، بنابراین برای درمان بیماری‌های ناشی از مزاج سرد و رطوبت زیاد مفید است، ماده قرمز رنگِ هایپریسین که در برگ‌های چای کوهی وجود دارد برای التیام زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده می‌شود.
چای کوهی باعث افزایش اشتها می شود؛ این گیاه در درمان و بهبود سرماخوردگی موثر است؛ چای کوهی گرفتگی صدا را باز می کند و خلط آور است؛ افراد برای رفع افسردگی و بی خوابی باید سه روز متوالی از چای کوهی استفاده کنند.
چای کوهی در درمان برخی از بیماری ها مانند فلج، مننژیت، کزاز و سیاه سرفه نقش موثری دارد؛ این گیاه کرم معده و روده را هم برطرف می کند؛ چای کوهی ادرارآور و قاعده آور است.
برای درمان و التیام زخم ها، سوختگی ها و جای نیش حشرات برگ های چای کوهی را پودر کنید و روی زخم های عمیق قرار دهید؛ چای کوهی ، اسهال خونی را درمان می کند.
این گیاه تاثیر چشمگیری در بهبود درد پشت، گردن و سیاتیک دارد؛ نوشیدن چای کوهی ، برای رفع کم خونی مفید است. چای کوهی ویروس ها را از بین می برد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند؛ مصرف این گیاه در مبتلایان به روماتیسم و درد مفاصل ضروری است؛ جوشانده سرشاخه های چای کوهی مجاری ادراری را ضدعفونی و سردرد و میگرن را رفع می کند؛ این گیاه خاصیت ضدسرطانی هم دارد.
اثر دارویی
چای کوهی به عنوان مسکّن برای ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود.
این گیاه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. چای کوهی بازکننده قولنج‌های سرد مزاج مدر بول و بازکننده عادت ماهانه در زنان و متلاشی‌کننده سنگ مجاری ادراری و صفراوی است. افراد دارای مزاج گرم از این گیاه کمتر بنوشند و با داروهای دیگر مصرف نمایند زیرا خوردن زیاد چای کوهی ادرار را خون آلود می‌کند. خوردن این گیاه می‌تواند اخلاط بلغمی غلیظ بدن را که در شش‌ها یا امعاء یا رحم متمرکز شده‌اند دفع سازد. همچنین خوردن معجون چای کوهی و عسل قوای جنسی را بهبود می‌دهد.
این گیاه با خاصیت آرامش بخشی، آنتی باکتریال است و در دفع سنگ کلیه، دردهای مفصلی، رماتیسمی، سردرد، سرگیجه و دردهای عصبی و ناراحتی‌های معده و روده با منشأ روانی مفید است.
این گیاه ضدتشنج و ضدمیگرن بوده و در درمان سرماخوردگی مؤثر است. همچنین این گیاه در درمان بی خوابی، نقرس، حساسیت، گرفتگی روده و تقویت دستگاه دفاعی بدن بسیار مؤثر است. این گیاه که به صورت گل‌های پنبه‌ای صورتی رنگ در مناطق کوهستانی رشد می‌کند دارای خواص فوق‌العاده‌ای است. بهترین شیوه مصرف این گیاه دم کرده آن است.
بهترین زمان استفاده از این گیاه شش ماه پس از چیدن آن است و بعد از این مدت بهتر است از اسانس آن استفاده شود.
مصرف چای کوهی برای زنان باردار مضر بوده و ممکن است موجب سقط جنین شود .
طرز تهیه دمنوش و جوشانده چای کوهی
برای تهیه دمنوش چای کوهی یک قاشق مربا خوری از این گیاه را در یک لیوان آب جوش بریزید و با قاشق هم بزنید، سپس روی آن را با یک نعلبکی بپوشانید و بگذارید به مدت ۲۰ دقیقه بماند تا دَم بکشد. آن را صاف و با کمی عسل میل کنید.
برای تهیه جوشانده چای کوهی باید حدود یک قاشق چای خوری برگ و گل خشک این گیاه را در ۲ فنجان آب جوش بریزید و این ترکیب را آن قدر بجوشانید تا یک فنجان از آن باقی بماند.
چه کسانی نباید چای کوهی بخورند؟
زنان باردار و همچنین افرادی که قرص های ضد بارداری، آسم، سرماخوردگی و حساسیت استفاده می کنند باید از مصرف چای کوهی پرهیز کنند.استفاده زیاد از چای کوهی برای افراد گرم مزاج مضر است و موجب خون آلود شدن ادرار می شود.
