مشخصات
هوفاریقون به نام هایی همچون هزارچشم ، علف چای و هیپری کوم ، گل راعی نیز خوانده می شود، برگ هایی متقابل و بدون گوشواره، دارای گل های زرد رنگ گل آذین منفرد یا مجتمع به صورت دیهم گونه، در ایران به خصوص در نواحی البرز و شمال و غرب ایران و کوه های دره بید خوانسار می روید.
مناطق آفتابگیر و خنک و مراتع محل مناسبی برای این گیاهان می باشد. چندین نژاد دارد که به نام های خوابیده، زیبا، کوهی، پشمالو، چهار گوش، چهار بال، سوراخ دار معروفند. نوع طبی آن هیپریکوم پرفراتوم نام داشته و روی گلبرگ هایش لکه های قرمز شفاف زیادی وجود دارد که از دور سوراخ دار به نظر می رسند. در هر گل تعداد زیادی پرچم وجود دارد.
گیاه گل راعی که در زبان فارسی به نام های علف چای ، هوفاریقون و هزار چشم نیز معروف است از گیاهان دارویی رایج و شناخته شده از زمان های قدیم تا به امروز است. نام هزار چشم به دلیل ظاهر برگهای این گیاه است: چنانچه برگ گل راعی در مقابل نور قرار گیرد نقاط فراوان بسیار کوچک و شفافی مانند سوراخ مشاهده می شود. از اینرو نام علمی این گیاه "پرفوراتوم" است که در زبان لاتینی به معنای سوراخ سوراخ می باشد.
گلها در انتهای انشعابات علفی و بصورت دستجات سهتایی قرار دارند. هر گل ۵ کاسبرگ سبز ، ۵گلبرگ زرد و تعداد زیادی پرچم برآمده دارد. میوه کپسوله ۳ لوبه و حاوی دانههای سیاه رنگ میباشد.
ترکیبات شیمیایی هوفاریقون :
دارای حدود شانزده درصد تانن ها،یک نوع فلاونوئید، هیپریسین، چند نوع گلو کوزید که مهمترین آن هیپرین و روتن، کاتئوهل، نیاسین، و نوعی ماده تلخ دارویی و نوعی ماده قابض است که این ماده برای خشک کردن زخم ها مصرف دارد.
این گیاه را در طب سنتی قدیم، جهت رفع افسردگی ، ضد سردرد و میگرن و تحریکات عصبی، بی خوابی، دلهره آشفتگی روانی و افسردگی های دوران پیری، دردسرهای زمان قاعدگی و رفع شب ادراری کودکان مصرف می نمودند بدون آنکه در هیچ یک از موارد فوق اثر جانبی داشته باشد.
اثر خشک کنندگی و مدری دارد و در رفع فلج و سیاتیک و تقویت معده مفید است. در تقویت و رفع عفونت های دستگاه تناسلی، بخصوص در خانم ها موثر است و در منزله ی مزمن، انواع زکام ، آسم و عفونت های ریوی مصرف می شود و در مداوای این امراض همیشه با موفقیت همراه بوده است.
در ضمن محرک دستگاه گوارش، کرم کش و تب بر هم هست. در معالجه برونشیت ورم مثانه،غلظت ادرار و انسداد لوله های کبد و اسهال دمکرده آن تجویز می شود. دم کرده ۱۵ تا ۳۰ گرم سر شاخه ها و گل خشک شده آن در یک لیتر آب جوش برای مدت ۱۵ دقیقه قبل از غذا اشتها آور است ولی اگر بعد از غذا میل شود در رفع سو هاضمه و ترش کردن غذا و گرفتگی مجاری صفراوی هم موثر است.
روغن هوفاریقون در رفع سوختگی ها و تسکین درد آنها و سوختگی در آفتاب شهرت دارد و این روغن نیز برای روماتیسم هم موثر است.
ضد افسردگی بخصوص در انواع Somatogenic,Psychogenic
ضد اضطراب و تحریک پذیری
کاهش دفعات شب ادراری در اطفال
ضد التهاب وکوفتگی عضلانی
ضد التهاب در کولیت و همورویید داخلی
همچنین بررسی های اخیر نشان داده که خواص گل راعی مشابه داروهای ضد افسردگی از انواع مهار کننده های باز جذب سروتونین (SSRI) می باشد که از جمله کاربرد آنها در انزال های زودرس و بی خوابی است.
طرز تهیه روغن هوفاریقون :
حدود ۵۰۰ گرم از گل های تازه آن را برای مدت ۳ روز در مخلوطی از یک لیتر روغن زیتون و یک لیتر الکل سفید می خیسانید و بعد از سه روز در ظرفی ریخته و ظرف حاوی مواد را داخل ظرف آبجوش قرار داده تا به غیر مستقیم بجوشد و آنقدر جوشیدن را ادامه می دهند تا الکل آن تبخیر شود و مایعی قرمز رنک باقی بماند که به نام روغن هوفاریقون موسوم است.
خواص روغن هوفاریقون :
اگر قطعه ای باند گاز را درون روغن خیس کرده و بر محل درد بگذارند و رویش را ببندند در رفع درد و رماتیسم موثر می باشد. بهتر است برای جلو گیری از هوا خوردن و تجزیه روغن آن را در شیشه های کوچک دربسته نگهدارید و هر نوبت یکی از آنها را باز کرده و مصرف کنید.
تداخلات دارویی
* هوفاریقون با القاء آنزیمیدر کبد باعث کاهش اثر بواسطه کاهش غلظت سرمی بسیاری از داروها میگردد که شایعترین آنها عبارتند از:
آنتی هیستامینها: لوراتادین، ستیریزین، ترفنادین
مهار کنندههای کانال کلسیم: نیفدیپین(Nifedipine )، آملودیپین (Amlodipine)، وراپامیل(Omeperazole)
کاهندههای چرپی خون: سیمواستاتین، آتروواستاتین، لوواستاتین
باربیتوراتها: فنوباربیتال، پریمیدون
بنزودیازپینها: دیازپام، لورازپام، کلردیازپوکساید، الپرازولام
آنتی بیوتیک : آریترومایسین
دیگر داروها: کاربامازپین، کتوکونازول، کورتیزون، سیکلوسپورین، ایندیناویر(ضد ایدز) و اتوپوزاید(ضد سرطان)
* مصرف توام با داروهای مهارکننده منو آمین اکسیداز MAOI باعث تقویت اثر آنها میگردد.
* از بازجذب سروتونین جلوگیری میکند و مصرف توام با SSRIs (مثل فلوکستین) و دکسترومتورفان باعث افزایش احتمال بروز سندرم سروتونین(خواب الودگی، گیجی و سفتی عضلات) میگردد لذا باید سه هفته بین مصرف آنها فاصله باشد.
* باعث کاهش جذب دیگوگسین شده و اثرات آن را کاهش میدهد.
* مصرف توام با آمپرازول باعث افزایش واکنش به نور هوفاریقون میگردد.
* مصرف توام با داروهای جلوگیری کننده از بارداری با کاهش اثر ترکیبات استروژنی منجر به لکهبینی شده لذا کسانی که مطلقاً قصد بارداری ندارند از مصرف هوفاریقون خوداری نمایند.
* مصرف توام با ضد افسردگیهای سه حلقهTCA منجر به کاهش اثر آنها و افزایش عوارض داروها میگردد.
* موجب کاهش جذب آهن میشود لذا باید دو ساعت فاصله بین زمان مصرف آنها باشد.
* بعلت افزایش اثر داروهای بیهوشی باید سه هفته قبل از اعمال جراحی که نیاز به بیهوشی دارند مصرف هوفاریقون قطع گردد.
* منجر به افزایش فشار خون میشود لذا بیماران فشار خونی با احتیاط مصرف نمایند.
* مصرف توام با باربیتوراتها و بنزودیازپینها منجر به افزایش اثر آرامبخشی آنها وحتی اغما میگردد.
* با کاهش اثر وارفارین باعث افزایش احتمال بروز لخته میگردد.
* مصرف توام با داروهایی که حساسیت به نور ایجاد میکنند(مثل پیروکسیکام، فنوتیازین ها، سولفانامیدها، تتراسایکلین، داکسی سایکلین ) باعث تشدید حساسیت به نور میگردد.
* اثرات خوابآوری الکل را افزایش میدهد.
موارد منع مصرف و احتیاط
* در کسانیکه در تماس زیاد با نور آفتاب میباشند با احتیاط مصرف گردد.
* در افسردگی با منشاء درونیEndogenous نباید مصرف گردد.
مصرف در بارداری
بعلت اثرات قاعده آوری و سقط آوری منع مصرف دارد. مصرف در دوران شیردهی با احتیاط انجام گیرد.
تذکر مجدد: قبل از مصرف هوفاریقون با پزشک مشورت نمایید.
فراموش نکنیم :
نکته مهم در مورد استفاده از این گیاه این است که ممکن است در بعضی افراد حساسیت ایجاد کند واین عارضه در نور شدت می یابد از این جهت توصیه می شود که از مصرف بسیار زیاد آن خودداری نمایید.
اخیرا در داروخانه ها روغنی به نام هاپیران به فروش می رسد که از همین گیاه گرفته می شود و ضد میگرن و از عوارض ناشی از آن است، و بیشتر باید برای پیشگیری مصرف کرد.
وجه تسمیه هوفاریقون یا همان علف چایی این است که در مزارع چای کاری شمال ایران به صورت علف هرز می باشد.
عرق هوفاریقون را با خواص قاعده آور، ضد هپاتیت، درمان مننژیت، سیاه سرفه، اسهال خونی، کم خونی، سرطان خون، فلج، ضد افسردگی، بدون هیچ اسانس و افزودنی شیمیایی، از فروشگاه تهیه نمایید.