زنـــــده، زنــدگـــی کـــن
زنـــــده، زنــدگـــی کـــن
پوکی استخوان یا استئوپروز « Osteoporosis» به بیماری گفته می‌شود که بیشتر در دوران پیری و کهن‌سالی رخ می‌دهد و این بیماری تراکم استخوان را کاهش داده و باعث کاهش استحکام استخوان می‌شود و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد. پوکی استخوان معمولاً به‌تدریج پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی‌دهد تا وقتی‌که شکستگی به وجود میاید و می‌تواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولاً در ستون مهره، لگن، مچ دست و دنده‌ها بیشتر دیده می‌شود.
تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل می‌شود. رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند، ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی‌که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.
این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود. همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود.
پوکی استخوان در بعضی افراد بیش از دیگران دیده می‌شود. تراکم و قدرت استخوان تحت تأثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی است. به‌طورمعمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان می‌شوند و این بیماری در افراد لاغر و در کسانی که در فامیل نزدیک خود سابقه پوکی استخوان دارند بیشتر دیده می‌شود.
۱_پیری و کهن‌سالی:
استخوان یک بافت زنده است و در درون آن سلول‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. دسته‌ای از این سلول‌ها بنام استئوبلاست Osteoblast مرتباً در حال استخوان‌سازی هستند و دسته‌ای دیگر بنام استئوکلاست Osteoclast وظیفه جذب استخوان رادارند. پس استخوان‌های بدن ما دائماٌ در حال جذب شدن و جایگزین شدن با مواد نو است.
در سنین جوانی استخوان بیشتر ساخته می‌شود تا جذب شود ولی حدوداً بعد از ۳۵ سالگی به ازای موادی که از استخوان برداشته می‌شوند مواد کمتری جایگزین می‌شوند و این فرایند موجب می‌شود که به‌تدریج مقدار ماده تشکیل‌دهنده استخوان و درنتیجه تراکم و استحکام آن کاهش یابد. بعد از سنین جوانی و با افزایش سن، کل توده استخوانی بدن کاهش‌یافته و خطر شکستگی افزایش میابد. در سنین یائسگی شدت پیشرفت روند از دست دادن تراکم استخوان ، به ناگهان زیاد می‌شود به‌طوری‌که خانم‌ها در ده سال اول یائسگی ممکن است نیمی از تراکم استخوان‌های بدنشان را از دست بدهند.
۲_تغذیه:
کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی از طریق مواد غذایی، موجب پوکی استخوان می‌شود.مخصوصا تغذیه ناصحیح یا نخوردن غذا هنگام شب و یا خوردن غذاهایی که طبیعت سرد دارند.
۳_ژنتیک:
در کسانی که سابقه خانوادگی شکستگی دارند، افراد لاغراندام و افراد باپوست خیلی روشن احتمال استئوپروز یا پوکی استخوان بیشتر است. نژاد آفریقایی استخوان‌های سفت‌تری تا نژاد سفید دارند.
۴_دارو:
مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی توئین می‌تواند موجب پوکی استخوان شوند. در کسانی که به علت ابتلا به سرطان تحت شیمی‌درمانی هستند پوکی استخوان بیشتر دیده می‌شود.
۵_عادات:
کسانی که کار پشت میزنشینی دارند و ورزش و فعالیت بدنی کمی دارند و کسانی که عادت به مصرف سیگار یا الکل دارند بیشتر مبتلابه پوکی استخوان و استئوپروز می‌شوند.
۶_بیماری:
در بیماری‌های زیر احتمال استئوپروز بیشتر است:
.بی‌حرکت طولانی‌مدت مانند کسی که سکته مغزی کرده است
.بیماری گوارشی منجر به سوء جذب
.آمنوره (قطع عادات ماهانه در زنان)
.سطح پایین تستوسترون در مردان
.وجود بیماری مزمن مانند روماتیسم مفصلی یا نارسایی مزمن کبد
.کم‌کاری غده تیروئید
.پرکاری غده پاراتیروئید
برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، استئوپروز یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود.
پوکی استخوان یا استئوپروز در شروع تا مهروموم‌ها بدون هیچ علامتی است. مهمترین علامت پوکی استخوان درد است و این درد وقتی ایجاد می‌شود که استخوان دچار شکستگی می‌گردد. البته شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان معمولاً به‌صورت شکستگی‌های ریز و بدون جابجایی و خفیفی هستند که بدون وارد شدن ضربه شدیدی به اندام ایجاد می‌شود. پس بیمار به دنبال یک حرکت بدنی که ممکن است قدری متفاوت از حرکات معمول وی باشد دچار شکستگی ریز و بدون جابجایی یا با جابجایی اندک در استخوان می‌شود.
پوکی استخوان ، استخوان پوک شده ضعیف است پس برای شکسته شدن نیازی به نیروی زیادی ندارد. خم شدن بر روی زمین برای بلند کردن یک وسیله یا چرخش ناگهانی کمر می‌تواند در یک فرد دچار استئوپوروز موجب شکستگی خفیف شود. از طرف دیگر این شکستگی‌ها موجب تورم یا تغییر شکل استخوان هم نمی‌شوند. پس تنها علامت آن درد است.
